winterroos, of kerstroos

Vasteplanten kwekers hebben het liefst gewoon over Helleborus, of als het moet; dan liever winterrozen in plaats van kerstrozen.

Er zijn maar weinig Helleborus soorten die van nature met kerstmis bloeien. De meest geschikte soorten voor de tuin bloeien eind februari, begin maart.

Rond die tijd organiseren wij daarom Helleborusdagen, zodat je ze bloeiend kunt uitzoeken. Je kunt ze dan ook prima planten. De actuele voorraad Helleborus en andere planten kun je altijd opzoeken in onze webwinkel. Meer over de verzorging en verschillende soorten Helleborus lees je hieronder.

Helleborussoorten

Er bestaat een groot aantal verschillende soorten Helleborus. De naam kerstroos slaat eigenlijk vooral op Helleborus niger die vroeger in kassen werd vervroegd om ze rond de kerst bloeiend in huis te halen. Tegenwoordig zijn er ook kruisingen met andere soorten die zich hier goed voor lenen.

Wildvormen hebben spannende Nederlandse namen als: wrangwortel, stinkend nieskruid en oosters nieskruid.

Veel van die botanische soorten staan als een soort collectie in onze tuin, een lijstje van die verzameling: H. argutifolius (H. corsicus / H. lividus subsp. corsicus), H. atrorubens, H. cyclophyllus, H. dumetorum, H. foetidus, H. multifidus, H. odorus, H. purpurascens, H. thibetanus, H. torquatus en H. viridis subsp. occidentalis.

Meest opvallend in onze tuin zijn de vele verschillende types en kweekvormen van Helleborus x orientalis.

De wildvormen hebben groene en soms witte of roze bloemen. Ze zijn erg leuk voor verzamelaars en fanatieke liefhebbers. Soms hebben we er oplanten van in kleine aantallen. Helleborus viridis subsp. occidentalis bijvoorbeeld vinden we leuk omdat deze nog sporadisch in de Ardennen voorkomt.

Van een aantal deze soorten bestaan weer ondersoorten, cultivars en een aantal onderlinge kruisingen of hybrides zoals:

Helleborus x ericsmithii, H. x nigercors, H. x orientalis en H. x sternii

Helleborus niger

Helleborus niger is de meest bekende soort, een echte ouderwetse klassieker. Het is een leuke, onopvallende, natuurlijke plant, die als ze het naar haar zin heeft gemakkelijk kan verwilderen op een droge en liefst een beetje zonnige plek.

Helleborus orientalis

Helleborus x orientalis, H. hybridus, of ‘oosters nieskruid’ is als meest kleurrijke en standvastige soort zeer geliefd.

Door vele jaren handveredeling zijn verschillende kleuren en vormen ontwikkeld zoals: wit, purper, geel, abrikoos’, ‘picotee’ en dubbelbloemig. Vegetatief vermeerderde cultivars zijn er vrijwel niet maar veredelaars weken al tientallen jaren aan gezonde planten met zuivere kleuren, rechtopstaande bloemen, stevige stelen, bijzondere zuivere kleuren en gevulde bloemen. Helleborus kwekers hebben hun eigen ouder lijnen soms kun je zelfs aan de plant zien waar deze vandaan komt.

De uitgeselecteerde moederplanten worden met de hand bestoven. Dit is tijdrovend handwerk dat alleen door specialisten wordt gedaan. De echt goede Helleborus x orientalis planten blijven hierdoor schaars.

Spontane zaailingen in de tuin laten we maar zelden staan omdat maar weinig kruisbestoven nakomelingen aan hun ouderplanten kunnen tippen. Alleen ‘Picotees’ lijken tot nu toe redelijk zaadvast.

Helleborus hybrides

Helleborus x ericsmithii, Helleborus x nigercors en Helleborus x sternii lijken met hun grote witte, of abrikoos roze bloemen op elkaar. Ze worden wel gezaaid maar de meeste zijn vegetatief vermeerderd zodat je ook als ze niet bloeien precies weet hoe ze bloeien. De grote bloemen blijven lang aan de plant terwijl ze verkleuren van wit, abrikoos of roze naar groen. Echte kamerplanten zijn het niet, maar je kunt ze tijdens de bloei ook een paar weken in huis houden. Ze hebben zuidelijk, deels mediterraan bloed en zijn wat vorstgevoelliger dan de andere soorten die grotendeels uit het koude landklimaat van de Balkan afkomstig zijn.

Goede vormen van Helleborus x ericsmithii zijn: 'Bob's Best', 'Candy Love', 'Pink Beauty' en 'Silver Moon'. Nieuwere nog wat minder bekende cultivars zijn 'Angel Glow', Pirouette' en 'Winter Sunshine'.

Goede vormen van Helleborus x nigercors zijn: ‘Alexia', 'Emma' ('Amalia'), 'Green Corsican', 'Le Maxx Creme', 'Pink Beauty', 'Snow Love' en 'White Beauty'.

Van Helleborus x sternii zijn: 'Ashwood Strain', 'Blackthorn Strain' en 'Boughton Beauty' onze favorieten. Dit zijn zaairassen.

Helleborus foetidus

Of ‘stinkend nieskruid’ wordt alleen gezaaid maar de verschillende types zijn relatief zaadvast. De plant moet in de tuin de mogelijkheid krijgen zich zelf uit te zaaien want ze leven maar een paar jaar. Als je ze laat uitzaaien krijg je een mooie vaste groep die vaak al in de herfst begint te bloeien en de bloei na een pauze onder de sneeuw in het voorjaar vrolijk hervat.

Helleborus foetidus heeft een groot verspreidingsgebied en is prima winterhard.

We vinden ‘Wester Flisk’, 'Miss Jekyll', 'Sienna', 'Sopron' en 'Vogezen' goede, tuinvaardige vormen.

verzorging, standplaats

Helleborus staat bekend als een schaduwplant maar dat is niet helemaal juist. Ze tolereren schaduw maar staan liefst niet al te donker. Als ze wat zonniger staan staan ze ook droog en dat is bevorderlijk voor hun gezondheid. Behalve zon houden ze ook allemaal erg van kalk we geven daarom graag wat brokjes gestampte mergel in het plantgat. Om de paar jaar kun je in de winter wat extra kalk strooien.

Als het blad van Helleborus orientalis in de herfst zwarte vlekken krijgt kun je dit het beste volledig wegsnijden. Het verstandigst is het dit standaard te doen in november. Het is een schimmel infectie die bekend staat als ‘black spot’. De sporen worden door opspattend regenwater verspreid. Het wegknippen van het blad heeft als voordeel dat je de bloemen in het voorjaar beter ziet. Tegen het einde van de bloei maakt de plant nieuw blad.

Helleborus x ericsmithii, Helleborus x nigercors en Helleborus x sternii zijn bladhoudend en staan liefst wat beschut op een droge, warme, zonnige plek.

Helleborus foetidus mag, als ze zich hebben uitgezaaid en nieuwe grondscheuten vormen tot de grond worden teruggesnoeid. Ook de cultivars komen redelijk echt uit zaad terug.

Helleborus verdraagt verplanten slecht, als het echt moet doen het dan in september. De plant zal er jaren over doen zich te herstellen.

Helleborus combineert goed met longkruid (Pulmonaria) en pioenrozen (Paeonia) op een halfbeschaduwde plek. Het longkruid bloeit na de winterrozen en maakt daarna goed bodembedekkend blad. De pioenen groeien daar in mei weer overheen.

Mocht het nog te koud zijn buiten om volop van de bloemen te genieten dan kun je een paar bloemen knippen en in een drijfschaal binnen zetten. Daarin blijven ze lang mooi.

Beschrijvingen per cultivar en welke Helleborus soorten op de kwekerij aanwezig zijn als plant kun je opzoeken in onze webwinkel.

Winterrozen zijn goede drachtplanten voor bijen en andere insecten.