hoog 600 cm plaats zon
klimplant, fruit, vruchtgewas

'Hayward' heeft grote, goed smakende uniforme vruchten. Die je in je kelder nog maanden kunt bewaren

Het eigen stuifmeel is zwak en bestuift de plant onvoldoende. Dus je moet er wel een bestuiver zoals 'Atlas' bijzetten.

Dan mag je op een voortreffelijke opbrengst van goede grote vruchten rekenen.

Een ras voor profi's. Ze planten er een 'Atlas tussen.

hoog 600 cm plaats zon
klimplant, fruit, vruchtgewas

De meeste kiwirassen zijn niet goed zelfbestuivend. Deze heeft geen bestuiver nodig.
Snoei Kiwi in de zomer als de vruchten al zijn gezet. Je remt dan de groei wat en snoeit takken met weinig vruchten weg.
'Jenny' is snel groeiend met grote vruchten. Van een volwassen struik kun je wel 30 kg oogsten.

Kiwi is een zeer gemakkelijke ziektevrije fruitsoort.

hoog 40 cm plaats zon
groente, keuken- salade kruid

Tussen groente en kruid maar bovendien in bloei best sierlijk. Het mag gezien worden als de grofste bieslook met wel 4 cm dikke bladeren die we gebruiken als voorjaarsui en dat vrijwel jaarrond voor heerlijke salades. De bloemen zitten bij elkaar in een witte bol. Vaste groenten planten doen ons denken aan het ideaal van de permacultuur. Ideaal voor luie moestuiniers. Kenners weten dat er meer bij komt kijken, maar waarom niet af en toe een graantje mee pikken?

hoog 30 cm plaats zon/h.schaduw
keukenkruid

Tja, gewone bieslook dus.....

Een van de belangrijkste keuken of saladekruiden. Snijd er lekker veel van, dan groeit er ook veel terug.
Niet kapot te krijgen.
De bloemen mag je ook een keer eten, of als decoratie gebruiken.
Maar eerst trek je de bloem stelen er aan hun nek uit, wat die zijn te taai om te eten.

hoog 35 cm plaats zon/h.schaduw
groente, keukenkruid, sierplant

In grote groepen is dit een indrukwekkende bloeiende sierplant voor het najaar, punt.
Maar bovendien is het een onbekend en in Azië zeer geliefde groente of keukenkruid. Het blad is plat en heeft een aangename milde knoflooksmaak. De stervormige bloemen zijn zuiver wit. Daslook, maar dan sierlijk rechtopstaand op lange stengels en de hele zomer oogstbaar.

Massaal planten. Of uit budgettaire overwegingen elk tweede jaar scheuren tot je genoeg hebt.

hoog 100 cm plaats zon, koude kas (tot -10)
geur, keukenruid, badkruid, kuipplant

Dit geschenk van de goden uit Chili is mijn kampioen citroengeur.
Het blad ruikt meer naar citroen dan citroen zelf naar citroen geurt. In Frankrijk heet ze Verveine, Italianen noemen haar Limoncello.
Zet ze ergens waar je in het voorbijgaan een blaadje kunt meepakken. De minuscule witte bloemetjes in schermen zijn net wolkjes. Knip naar hartenlust, dit schatje groeit en bloeit maar door.
Ze mag dan ook veel meer water en voeding dan je zou denken.

hoog 50 cm plaats zon
keukenkruid, geneeskruid

Dit is een woekergevaarlijk gewas. Het eerste jaar lijkt het mee te vallen maar na verloop van tijd gaat mierikswortel flink terrein veroveren. Pas dan kunnen ook weer wortels worden geoogst voor keuken gebruik. De stoffen in de plant zijn verwant aan mosterd gas. Het is niet de bedoeling ze in grote hoeveelheden als groente te consumeren.

Natuurlijk geweldig als smaakmaker en zeer gezond met mate.

hoog 100 cm plaats zon
vruchtboom, bloeiende heester, herfstkleur, fruit

Een gezond klein struikje met rijke bloesem in het voorjaar en voor mens en dier eetbare vruchten in de herfst. Rijk aan vitamine C.
'Hugin' is een selectie uit de wildpopulatie van Walpole Island, Canada, door het Alnarp Instituut uit Zweden in de handel gebracht.
Appelbes is vooral geschikt voor verwerking tot confituren of jam.

Het blad kleurt vuurrood in de herfst.

hoog 200 cm plaats vocht, zon
vruchtboom, bloeiende heester, herfstkleur, fruit

Een zeer winterhard en gezond Russisch appelbessen ras met grote zoete en sappige vitamine-C rijke vruchten, maar bovendien vanwege de intensief rode herfstkleur ook als sierplant zeer geschikt.

Appelbessen zijn zelfbestuivend sterk en makkelijk fruit voor mens en dier.

Doe de vogels en jezelf een plezier.

hoog 175 cm plaats zon, schaduw, droog, nat
vruchtboom, bloeiende heester, herfstkleur, fruit

Speciaal voor bessen productie geselecteerde cultivar met grote, zwarte vruchten.

Het blad wordt in de herfst purperrood. Het is een Finse, zeer sterke cultivar die graag op vochtige gronden groeit. Appelbessen kunnen produceren en worden geplant in de volle zon of in de halfschaduw op allerlei grondsoorten, ook op drogere of vochtige plaatsen.

hoog 150 cm plaats zon, halfschaduw
vruchtboom, bloeiende heester, herfstkleur, fruit, bijen / vlinderplant

Appelbessen komen uit noordelijke streken en zijn dus zeer winterhard en gezond. De vitamine C rijke bessen rijpen in oktober / november en worden vooral verwerkt tot sap en snoep. De vogels lusten ze ook.

In de herfst verkleurt het blad fel oranjeood, vandaar de naam.

'Brilliant' is zelfbestuivend en heeft helderrode bessen en witte bloemen.

hoog 60 cm plaats zon
sier, bolgewas, verwildering, prairieplant, eetbaar, wilde groente

Uit het Noord westen van de Verenigde Staten komt deze indianenplant.

De knollen werden door de Indianen gegeten.

De bloemen zijn fijntjes en ijl.
Hun bloei is een feestje dat jammer genoeg niet heel lang duurt.

Ze zijn sterk en doen het zeer goed in prairiebeplanting.

hoog 900 cm plaats zon
vruchtboom, boom

Er zijn verschillende soorten kastanjes die eetbaar zijn: Europese, Chinese, Amerikaanse en Japanse.

De opbrengst is van alle soorten vergelijkbaar.

De Amerikaanse heeft een betere smaak en bevat het meeste vet en eiwit, de Chinese laat zich beter pellen.

hoog 1000 cm plaats zon
vruchtboom, sier, herfstkleur

Tamme Kastanje voor de vruchten. Al op jonge leeftijd zeer productief met zeer grote vruchten.

Maar bovendien een mooie gele herfstkleur en zeer aardig bloeiend met talrijke groene slingertjes.

Een prachtige en nuttige boom met een zeer zuidelijke uitstraling.

hoog 1000 cm plaats zon, halfschaduw
grote boom, vruchtboom, bladsier, bijenplant

Een professioneel hybride ras afkomstig uit Frankrijk. Deze kruisingen (Marigoule, Bouche de Bétizac, Bournette) hebben grotere vruchten met een goede smaak. 'Marigoule' bloeit laat en heeft daarom geen last van late nachtvorsten. Het is een gezonde goed winterharde boom voor elke grondsoort.
Deze geënte exemplaren zijn met snoei goed laag te houden tot ongeveer 5 meter.
Kastanje is zelfbestuivend, maar de opbrengst is groter als twee verschillende rassen elkaar bestuiven.

hoog 300 cm plaats rijk
noot, fruit, vrucht, struik, permacultuur, bijenplant

Een in september al rijpende productieve hazelaar met grote noten. Hazelaars zijn zeer vroeg bloeiende windbestuivers en de bijen komen omdat ze zo vroeg verder weinig vinden ook graag langs.

Verschillende rassen bij elkaar planten zorgt voor betere bestuiving.

Snoei alleen af en toe voor verjonging wat oude takken tot de grond weg.

hoog 60 cm plaats doorlatend, zon
kustplant, geurplant, groente, bladsierplant

Zo sierlijke groente dat je er amper van durft te eten. Het indrukwekkend van purperpaars naar grijs verkleurend blad wordt gekroond met de smakelijkst uitziende broccoli op aarde en als je daar vanaf weet te blijven die heerlijke witte wolken. Als groente is het jonge blad, gebleekt, een delicatesse. Bedek hiervoor de plant met een omgekeerde bloempot. Kort koken, eventueel met wat citroen en boter opdienen, dus zo eenvoudig mogelijk. Maar nog makkelijker; jaarrond is het jonge blad heerlijk in groentegerechten:
Zeelicatesse.

hoog 70 cm plaats zon-schaduw
bladsierplant, keukenkruid

Deze mag officieel het meest aanspraak maken op de aanduiding: Japanse peterselie. Het is dus een Aziatisch keukenkruid ook al zou je dat niet zeggen oordelend naar het diep donker chocoladebruine blad van deze vorm. Voor keukengebruik zou ook de groene vorm kunnen volstaan. Maar de sierwaarde van het blad overstijgt de subtiele culinaire waarde. De bloemen zijn onopvallend. Zaait zich rijkelijk uit.

De echte!

hoog 200 cm plaats doorlatend, zon
fruit, kleine boom, mediterraan

Kweeperen zijn fijne kleine boompjes die sierlijk bloeien en gemakkelijk, dus zonder enig onderhoud, een enorme oogst grote vruchten voortbrengen. Ze zijn uitstekend zelfbestuivend, de boom bezwijkt er zowat onder. Extra bestuiving mag je verwachten van de rassen 'Lescovacks' en 'Portugal'.

'Rea's Mammoth' heeft grote peervormige vruchten van omstreeks een kilo per stuk.

hoog 130 cm plaats zon, beschut
groente, bladsierplant

Kardoen is een middeleeuwse groente, nauw verwant aan artisjok. De gebleekte stengels worden nog steeds gegeten in Italië en Zuid Oost Europa. De smaak is vooral bitter. Maar, bitter in de mond maakt het hart gezond. Wanneer je Artisjok als sierplant overweegt raad ik ten zeerste aan Kardoen te kiezen. Kardoen groeit veel sneller, is veel beter winterhard en heeft heerlijk groot grijs spits gesneden blad.
De uitstraling is monumentaal, mediterraan en middeleeuws.

hoog 150 cm plaats zon, beschut
mediterraan, groente, bladsierplant

Deze verbeterde 'Gros Vert' is aanzienlijk winterharder en ook productiever dan zijn voorganger. De knoppen rijpen snel en een volwassen plant maakt zo'n 8 of meer bloemknoppen. Als je de bloemen laat open gaan wordt het prachtig paars bijenvoer.

De grote knoppen hebben purperen accentjes. Behalve als groente is ze ook als snijbloem zeer geschikt.

hoog 450 cm plaats zon, leem, warm
fruit, kleine boom, herfstkleur, bijenplant

'Hira Tanenashi' is een gezond professioneel goed winterhard, zelf-fertiel ras met 8,5 cm grote zoete geel-oranje vruchten in oktober.

Pitloos tenzij ze door andere rassen werden bestoven.

Ze worden wereldwijd geteeld onder andere voor gedroogde vruchten. Ook vers zijn ze goed te genieten.

In de herfst kleurt het blad fel oranje.

hoog 450 cm plaats zon, leem, warm
fruit, kleine boom, herfstkleur, bijenplant

Goed rijpe kaki vruchten smelten in de mond en zijn zoet als honing. Je vindt in de winkel alleen minder smakelijke wat melige vruchten om de dat de beste rassen niet kunnen worden vervoerd en opgeslagen. Zelf telen dus en dat is heel gemakkelijk.
Volledig zelfbestuivend en ziekte vrij, uitstekend winterhard op doorlatende leemgrond. Het blad kleurt oranje in de herfst.
'Tipo' is een Italiaans ras, ze eten ze daar allemaal zelf op.

hoog 300 cm plaats zon, beschut, warm, stenig
mediterraan, vruchtboom, fruit

Bijzonder vroeg afrijpende bruinrode vijg, zeer geschikt voor ons klimaat.
Het vruchtvlees is zoet en rood.
Snoei zo veel of zo weinig als je wil, maak je nergens zorgen over; deze vijg krijg je niet kapot.
Zet ze wel in de vollegrond en liefst op een arme, warme, stenige plek.

Met een takje rozemarijn er in geprikt en olijfolie besprenkeld in de oven heb je al een heerlijk dessert.

hoog 150 cm plaats zon
keuken, kruid, bijenplant, vlinderplant

Sierlijk bronsgroen blad en vrolijke vaasvaardige schermen, maar vooral ook een groente of keukenkruid. Alle delen van de plant zijn te gebruiken. Als vaste plant vervangt ze voor de gemakkelijke tuinier en minder kritische cuisinier de eenjarige dille, die aanzienlijk meer aandacht vraagt. Ze zaait zich als je de uitgebloeide schermen laat staan, rijkelijk uit.
Plant je ze niet voor jezelf, doe het dan voor de Koninginnenpage. Haar rupsen zijn dol op het loof.