hoog 25 cm plaats zon, droog, kalk
sier, bladhoudend, heester, bodembedekker, bijenplant

Aan de voet van lavendel of andere zonaanbidders zijn deze bodembedekkers heel geschikt.

Deze heeft donkergroen blad.

Het is vrolijk ouderwets bruikbaar tuinspul.

hoog 20 cm plaats zon, droog, kalk
sier, bladhoudend, heester, bodembedekker, bijenplant

De combinatie van romig zacht roze met grijs blad is heel bruikbaar tussen je lavendel of met andere droogte minnende planten.
Lieve bloemetjes voor er tussen.
Ze zijn sterk en makkelijk en ze dragen met hun vrolijkheid echt iets bij.

Na hun rijke bloei mag je ze graag eens terugknippen. Soms krijg je dan nog een vlucht maar in ieder geval zorg je zo voor vers blad en een volle plant.

hoog 20 cm plaats zon, kalk
mediterraan, sier, bladhoudend

Deze hebben we in 'het wild' gevonden in Zuid Spanje op 1000 meter hoogte.

Daar kan het stevig vriezen maar ook heel heet worden. Ze hebben zonder probleem al aardig wat narigheid doorstaan in onze tuin.
Een aanwinst dus. Deze mini-Cistus heeft grijs-groen blad en aangename gele bloemetjes.

Ze komt in het wild voor in het hele mediterrane gebied van Portugal tot Syrië.

hoog 30 cm plaats (half) zon, kalk
winterbloeier, half bladhoudend

Dit was een paar jaar geleden de eerste vegetatief vermeerderde zwarte Helleborus.

En het is nog steeds een van de allerbeste.

Gezond, groeikrachtig en vrij laat bloeiend met diep diep diep donkere bloemen.

Het blad is in het voorjaar bruin-groen.

Freaky bloem.

hoog 30 cm plaats (half) zon, kalk
winterbloeier, half bladhoudend, bijenplant

Zwarte bloemen zijn eigenlijk altijd purper als de zon er doorheen schijnt.

Dit is een lage zeer donkere met vrij kleine bloemen. Nog donkerder dan op de foto.

Het gouden hart van Lucy contrasteert aangenaam met de bloemblaadjes.

Lucy is Super Donker.

hoog 30 cm plaats (half) zon, kalk
winterbloeier, half bladhoudend

De contrasterende helder gele meeldraden versterken het 'Ruse effect' van mijn favoriete zwarte. Het jonge blad is ook donker.

'Ruse Black' is een diep donker zwarte Helleborus uit in-vitro vermeerdering. Ze zijn dus allemaal even spectaculair donker zwart.

Sterk en makkelijk.

hoog 45 cm plaats zon, schaduw, vocht
sier, bladsierplant, donkerbladig, bijenplant, halfbladhoudend, bodembedekker

We dachten al vaker dat we de aller aller donkerste hadden gevonden.
Maar toen we deze zagen waren we toch weer echt onder de indruk.
Gevonden door Dirk Scheys en geïntroduceerd in 2010.

Het blad heeft een antraciet matte glans.

Of hoe noem je dat? Je moet hem zien.

Even makkelijk als de rest.

hoog 35 cm plaats zon, halfschaduw, zuur, neutraal
bladsier, bodembedekker, donkerbladig, bijen-, vlinderplant

En weer een nieuwe donkerste van allemaal.

Het blad is glanzend diep donker, bijna zwart van boven en purper van onder, met een golvende rand.

De fijne kleine witte bloemetjes zijn geliefd bij insecten.

Uitstekend winterhard, hoewel oorspronkelijk uit Mezico.

hoog 50 cm plaats zon, schaduw
sier, bladsierplant, donkerbladig, bijenplant, halfbladhoudend, bodembedekker

Alweer een nogal nieuwe, maar nu met de vreemdste bladkleur ooit gezien.

Wel heel leuk dit. Daar kan je vast van alles mee in frisse combinaties.

De bloemen zijn onbeduidend, in tegenstelling tot het opvallende blad.

hoog 45 cm plaats zon, schaduw
sier, bladsierplant, donkerbladig, bijenplant, halfbladhoudend, bodembedekker

Veelkleurig purperklokje. Het blad kan tegelkijk roze, geel, oranje en rood zijn. In de loop van het seizoen kan de plant er door de veranderende temperaturen heel verschillend uitzien.

Sterke, bijna bladhoudende planten met slechts een natuurlijke vijand; de taxuskever.

Zoet spul.

hoog 35 cm plaats zon, schaduw
sier, bladsierplant, donkerbladig, bijenplant, halfbladhoudend, bodembedekker

Die diepst donkere van het hele stel.

Purper en bruin vloeien samen tot een soort van zwart.

De glans versterkt het effect.

Enige natuurlijke vijand van deze wintergroeier is de Taxuskever.

hoog 30 cm plaats zon, schaduw
sier, bladsierplant, donkerbladig, bijenplant, halfbladhoudend, bodembedekker

Het blad van deze is donker, bijna bruin in de winter en wordt in herfst en voorjaar helderder van kleur. In de zomer dat kenmerkende abrikoos oranje.

Brandend blad.

hoog 25 cm plaats zon, schaduw, humus, vocht
bladsier, bodembedekker, bijen-, vlinderplant

Heucherella is de kruising van Tiarella met Heuchera. Het zijn makkelijke bladplanten. Ze verdragen zowel koude als hitte uitstekend en zijn aantrekkelijk voor nuttige insecten. Het blad van 'Buttered Rum' is bij warm weer oranje, in koude periodes nemen rood-roze tinten het over.

Wij houden wel van wat warmte in een bonte border.

hoog 40 cm plaats zon, licht zuur
vlinderplant, bijenplant, sier, bergplant

Oorspronkelijk komt dit schatje uit de berggebieden van Noord-, Oost- en Zuid-Europa. In Nederland en België komt ze hier en daar verwilderd voor.
Het grondstandig rozet is behaard vandaar de naam Hieracium (wollig). Ze kruipt niet hinderlijk verder met wortelstokken en zaait zich sporadisch uit via schattige pluisjes.
Ze is waardplant voor Kleine Vos, Morgenrood en kleine Parelmoervlinder.
We laten ze hier ook verwilderen in een van onze biotoopjes.

hoog 300 cm plaats zon, zand
sier, fruit, bessen, bijen-, vlinderplant, vogels, doorns, hagen

'Leikora' is een rijkdragend vrouwelijk professioneel productie ras met smal zilver blad.
De bessen rijpen in september en zijn zeer rijk aan vit CAEKB... en geschikt voor consumptie maar je kunt ze ook voor de vogels laten hangen. Ze blijven dan tot eind januari kleurrijk.
Voor betere bestuiving heb je nog een mannelijke plant nodig, zoals: 'Pollmix'. Een per negen is voldoende.

hoog 60 cm plaats zon
keukenkruid, geneeskruid, geur, eetbare bloem, mediterraan, bladhoudend, bijenplant

Honingbijen en andere insekten laven zich onveranderd graag aan deze rijkbloeiende sierlijke plant. Hyssop heeft een typische zuiverende geur. De bloemen zijn paarsblauw als bij lavendel.
Het is een rijkbloeiende sierlijke historische plant.

Medicinaal werkt hyssop tegen hoofdpijn. als je geen hoofdpijn hebt wordt ze er juist door opgewekt. Gebruik Hyssop met mate.

hoog 60 cm plaats zon, kalk
keukenkruid, geneeskruid, geur, eetbare bloem, mediterraan, bladhoudend, bijenplant

De witte vorm.

Besprenkel mij met Hyssop Heer en als u dat doet, doe het dan met de witte. (Asperges me, Domine hyssopo alba)

Rijk bloeiende armeluis lavendel met een opwekkend geurtje.
Je kunt er een kruidenthee van maken tegen hoofdpijn, die ook hoofdpijn kan opwekken.

Verplicht onderdeel van elke kruidentuin.

hoog 80 cm plaats zon
sier, snijbloem, cottageplant, geur

De zoveelste zwarte lis die paars blijkt. Maar wat een fantastisch diepe kleur.

Germanica irissen houden ervan met hun wortelstokken te bakken in de zon liefst in stenige grond die goed opwarmt. Plant ze dus zo dat de dikke wortels aan de oppervlakte blijven.

Gevonden door Schreiner in 1982.

hoog 85 cm plaats zon, droog
sier, snijbloem

Deze grote baardiris is in 1964 door Iris specialist Schreiners geïntroduceerd.

Ik heb even getwijfeld over de kleuromschrijving: Chocolade-rood of kastanjebruin. Baardirisen hebben wel vaker een lastig te omschrijven kleur. Ik heb ze het liefst eenkleurig en deze vind ik heerlijk.

Ze staan graag warm en droog met het zonnetje op hun blote wortel.

hoog 70 cm plaats zon
sier, snijbloem, cottageplant, geur

Ze heet onsterfelijk omdat ze nog een paar extra bloemen kan maken na de eerste vlucht. Daar is ze best heel goed in en dat is ook opmerkelijk. Maar de ervaring van Iris is altijd zeer groots en eindig en daarom extra indrukwekkend.

De bloemen geuren bovendien.

Onsterfelijk schoon wit.

hoog 100 cm plaats zon, droog
sier, snijbloem, cottageplant, bijenplant

In Zuid Franse boerderijtuinen is Iris de meest toegepaste, vaak ook de enige soort. In de zomer zie je ze nauwelijks nog staan maar in het voorjaar is het een sprookje. Ze combineren goed met mediterrane planten ook omdat ze graag met hun wortel bakken in de zon. Bruine bladpunten mag je gerust afknippen.
Deze rijk bloeiende middelandsezeekleurige culltivar zou zelfs kunnen herbloeien in de nazomer. Ze heeft tot wel 10 zeer grote bloemen per stengel.

hoog 110 cm plaats zon
sier, snijbloem

Voor wie zonder geelvrees tuiniert, deze intensief eidooier gele. Groot, lang en rijk bloeiend en geweldig. Indrukwekkend als het geel van Ferula of Phlomis, een kleur die je bijblijft.
De dikke hoofdwortel van Duitse lis, ofwel Iris Germanica, moet bakken in de zon.
Een ouwe trouwe prijswinnaar. (1943)
Overigens:
Ola Kalá is Grieks voor helemaal prima en daar is het veel gebruikte 'OK' van afgeleid.

hoog 90 cm plaats zon, droog
sier, snijbloem, geur

Ook hier wordt warmte met warmte beantwoord en een vleugje parfum.

Je mag ze snijden voor de vaas maar nog leuker lijkt het me hier spannende combinaties mee te bedenken.

Let daarbij op de bloeitijd.

Voor je harem van tuinschoonheden.

hoog 80 cm plaats zon, vocht, lichtzuur
sier, snijbloem, cottageplant

In 1998 vond Bob Hollingworth deze zaailing. Omdat hij al te veel witte had wilde hij deze weggooien. De blauwe ernaast werd naar het proefveld verplaatst, daarbij kwam per ongeluk een stukje van de witte mee. De blauwe werd afgekeurd maar de witte bleek rijk te bloeien met gigantische bloemen op stevige stengels. Sindsdien won ze alle prijzen inclusief De RHS Award of Garden Merrit.

Perongelukke pracht.

hoog 80 cm plaats zon, droog
sier, snijbloem, cottageplant, geur, bijenplant

Een zeer elegante hoge witte Iris uit 1952.

Net als de Germanica's plant je deze ook met hun rhizoom aan de oppervlakte op een droge zonnige plek.

Een puntje van kritiek voor alle lissen: De irisboorrups kan het blad in het voorjaar wat rafelig maken. De plant heeft daar verder geen last van en zonder rupsen zijn er ook geen vlinders.